EMDR – Informatie over het onderzoek

EMDR of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een traumabehandeling die effectief is gebleken voor de behandeling van een uitzendingsgerelateerde posttraumatische stressstoornis (PTSS). EMDR is gebaseerd op het beginsel van de dubbele taak verwerking: betrokkenheid bij een high-affect taak tijdens het uitvoeren van een afleidingstaak .

Tijdens de behandeling is de aandacht gericht op een verontrustend imaginair beeld met hoog affect, wat het geheugennetwerk activeert. Op dit moment beweegt de behandelaar zijn vinger heen en weer in het gezichtsveld van de patiënt. De vinger fungeert als distractor taak, die desensitisatie van het verontrustende geheugennetwerk mogelijk maakt.

Wat is EMDR

EMDR staat voor Military Motion-assisted Movement Desensitization and Reprocessing. Het is een combinatie van EMDR, virtual reality en bewegingsafhankelijk leren. Het verschil met EMDR is dat er visuele, auditieve en fysieke elementen worden toegevoegd.

Zo wordt het imaginaire beeld vervangen door een visueel beeld (foto’s/woorden met 180 graden gezichtsveld) en wordt muziek met high-affect toegevoegd. Ook loopt de patiënt gedurende de sessie op een loopband, die samen met een bewegende bal op het scherm dient als distractor taak.

De therapeutische principes van EMDR in de dubbele taakverwerking van emotionele en irrelevante stimuli blijven gehandhaafd. De hartslag van de patiënt wordt gemeten door een band die om de middel gedragen wordt en de patiënt krijgt een veiligheidsgordel om.

Waarom EMDR?

In de praktijk blijkt dat militairen die reguliere traumatherapie ondergaan, het therapeutische effect hiervan niet ten volle benutten als gevolg van slechte therapietrouw. EMDR geeft de mogelijkheid tot nieuw engagement vanuit de patiënt, waarbij de behandelaar meer coachend is, geeft een nieuwe vorm van desensitisatie (door te lopen op een loopband) en is gericht op blootstelling aan (werkelijke) foto’s van de uitzending.

Hoewel er nog niet veel onderzoek is gedaan naar 3MDR, zijn de eerste resultaten veelbelovend. In een onderzoek van Vermetten et al. (2013) zorgde 3MDR voor een verdere afname van PTSS-symptomen en werd de behandeling als prettig ervaren, waardoor de patiënten ook therapietrouw waren. 3MDR kan gezien worden als een aanvullende behandeling die dieper ingaat op het affect van de patiënt dan reguliere traumatherapieën.

Er zal meer onderzoek gedaan moeten worden om te kunnen bepalen of 3MDR uit te breiden is naar andere doelgroepen met PTSS.

Over de therapie

De behandelaar krijgt een korte training over het toe te passen 3MDR protocol. Een operator (niet de behandelaar ) zal het systeem bedienen. Een 3MDR-sessie duurt ongeveer 60 minuten, waarvan de patiënt ongeveer 30 minuten op de loopband staat. De therapie neemt 4 sessies in beslag; de frequentie hiervan is 1 keer per week. Een patiënt zal dus ongeveer een maand bezig zijn met de 3MDR-therapie.

Voorafgaand aan de therapie wordt een testbatterij afgenomen door de behandelaar (of een psychodiagnostisch medewerker). Tijdens de sessies neemt de behandelaar een coachende rol op zich.

Om een idee te krijgen hoe een 3MDR-sessie verloopt, wordt hieronder beknopt de procedure van een sessie weergegeven.

1. De patiënt loopt op de loopband met muziek (negatief affect) gedurende vijf minuten
2. De cyclus wordt gestart waarin een uitzendingsgerelateerde foto met een hoog affect wordt gepresenteerd op het scherm.
3. het maximaliseren van invloed: tijdens het lopen komt het beeld steeds dichterbij totdat de foto full screen is;
4. cognitieve en emotionele evaluatie: de behandelaar vraagt naar gevoelens die bij de patiënt opkomen. De genoemde woorden worden weergegeven op de foto in het scherm. De behandelaar vraagt naar het spanningsniveau van de patiënt op een schaal van 1 – 10 (VoC en SUD);
5. desensitisatie: er verschijnt een stimulus op het scherm die 24 seconden lang van links naar rechts beweegt. De patiënt wordt gevraagd om deze bal te volgen met zijn ogen. Daarna verdwijnt het beeld. De totale tijdsduur van deze drie fasen is 3 minuten. De cyclus wordt een aantal keren herhaald;
6. afronding: na de laatste cyclus wordt de muziek gestart met positief affect en worden ook de foto’s getoond met positief affect.
7. Tot slot krijgt de patiënt de tijd om uit te blazen en om na te praten met de behandelaar

Over de patiënt

Uitsluitend patiënten met chronische PTSS komen in aanmerking voor 3MDR-therapie. Deze geeft zich via de behandelaar op. De patiënt wordt gevraagd 12 foto’s van de uitzending aan te leveren. Deze worden samen met de therapeut geselecteerd en gerangschikt op VAS-score. Als de patiënt geen foto’s van de uitzending heeft, kan de behandelaar samen met de patiënt foto’s op internet zoeken.

Met de patiënt wordt per sessie besproken met welke foto’s gewerkt zal worden. Ook wordt gevraagd om 5 foto’s aan te leveren die betrekking hebben op het nu en waarbij de patiënt positieve gevoelens ervaart. Daarnaast wordt de patiënt gevraagd om twee soorten muziek mee te brengen: muziek die doet denken aan de uitzending en muziek die niet te maken heeft met de uitzending.

Om een interferentie-effect te voorkomen, is het de bedoeling dat de lopende behandeling tijdelijk onderbroken wordt, tenzij deze ondersteunend is. In ieder geval dient geen andere exposure-therapie toegepast te worden.

Wat levert het op?

3MDR is een veelbelovende, nieuwe behandeling voor PTSS. De behandeling leidt tot reductie in PTSS symptomen, zoals verminderde angstklachten en verbetering in het geheugen en de aandacht. Tevens levert het een effectmeting voor wat betreft de resultaten op de testbatterij en worden nieuwe data gegenereerd voor verder onderzoek.

Informatie voor de behandelaar in het kort samengevat:

• De behandelaar krijgt een korte intro/training over het te volgen 3MDR protocol.
• Inclusiecriterium: patiënt heeft chronische PTSS die uitzendingsgerelateerd is.
• De 3MDR-therapie bestaat uit vier sessies; de frequentie is één keer per week. De patiënt zal dus één maand bezig zijn met de therapie.
• De lopende behandeling wordt tijdelijk onderbroken, tenzij deze ondersteunend is. In ieder geval dient geen andere exposure-therapie te worden toegepast.
• Van tevoren wordt een testbatterij afgenomen bij de patiënt.
• De patiënt wordt gevraagd 12 foto’s van de uitzending mee te nemen met negatief affect. Deze worden samen met de therapeut geselecteerd en gerangschikt op VAS-score. Als de patiënt geen foto’s van de uitzending heeft, kan de behandelaar samen met de patiënt foto’s op internet zoeken. Ook wordt gevraagd naar 5 foto’s die betrekking hebben op het nu met positief affect.
• De patiënt wordt gevraagd twee soorten muziek aan te leveren: muziek die doet denken aan de uitzending en muziek die niet te maken heeft met de uitzending.
• Tijdens de 3MDR-sessies neemt de behandelaar de VoC en SUD af.
• De rol van de behandelaar tijdens de sessies is coachend. Na afloop geeft de behandelaar de patiënt de gelegenheid om na te praten.
•