De Lobotomie – 1935

Het was Friedrich Golz die al in 1890 de basis legde voor de Lobotomie door bij honden de beide breinhelften van elkaar te los te snijden. In 1935 was het de latere nobelprijswinnaar Antonio Egaz Moniz die op het idee kwam om bij mensen de verbinding tussen de beide frontaalkwabben van elkaar los te snijden nadat twee wetenschappers (Jacobson en Fulton) dit bij apen hadden gedaan. Zij constateerden dat het leervermogen van de apen volledig was verdwenen maar dat ze veel rustiger waren geworden.

Moniz, een ambitieuze Portugese chirurg schroomde niet om deze ingreep bij 20 psychiatrische patiënten uit te voeren en rapporteerde een “kalmerend effect”. Van oorsprong werd geprobeerd psychiatrische stoornissen zoals schizofrenie ermee te verhelpen, maar de effecten waren onvoorspelbaar en de gevolgen vaak erger dan de schizofrenie zelf.

Moniz en Almeida Lima van de universiteit van Lissabon deden hun eerste experimenten rond 1935 waarbij de zenuwverbindingen tussen de frontaalkwabben werd doorgesneden. De resultaten waren tamelijk goed, in het bijzonder bij patiënten met ernstige depressies, hoewel sterke persoonlijkheidsveranderingen optraden en 6% procent van de patienten de operatie niet overleefden. Desondanks kreeg Moniz in 1949 een gedeelde Nobelprijs voor zijn werk.

De vroegte procedure betrof open hersenoperaties waarbij beide frontaalkwabben werden weggehaald (frontal lobectomy) of het scheiden van beide hersenhelften (frontal leucotomy). Ondanks de technische verschillen werden beide technieken omschreven als frontal lobotomy.

Er was sprake van veel complicaties waaronder totaal verlies aan intellect, persoonlijkheidsveranderingen, wegrakingen, verlamming en dood. In Europa werden er ook heel wat lobotomiën uitgevoerd en in Japan bijvoorbeeld werd het gezien als een prima behandeling voor moeilijke kinderen en in heel wat landen werden zware misdadigers op deze wijze behandeld.

Vaak is beweerd dat de methode zo populair was omdat men toendertijd verder geen enkele effectieve behandeling kende voor de complexe psychiatrische problematiek.

De oorspronkelijke methode was grof maar later werden ze wat voorzichtiger. Er zijn bijna 50.000 lobotomiën verricht tussen globaal 1935 en 1960, hoewel regelmatig 1950 als grens word aangegeven.

Veel mensen zijn er goed afgekomen omdat de chirurgen nogal eens de vitale zenuwen misten en er geen schade ontstond. Er zijn echter tal van gevallen bekend van mensen die voor het leven gehandicapt waren.

Hoewel de ricico’s groot waren werd de methode toch als oplossing gezien voor stoornissen waarvoor verder geen oplossing was. Walter J Freeman en James Watts brachten Moniz “leucetomy” naar Amerika en begonnen meteen te experimenteren waarbij ze een spoor van gehandicapte patienten nalieten.
Freeman en Wats kwamen op basis van literatuur in 1947 tot de conclusie dat frontale lobotomie vooral succesvol is bij patienten met sterke affectieve klachten.

Niet verwonderlijk, de ingreep was van het begin af aan bedoeld om reducties in emoties te bewerkstelligen. Freeman introduceerde in 1946 de trans- orbitale methode; hiermee werden vooral de orbitofrontale delen van de rest van de hersenen afgesneden.

Gebleken is dat isolering van de mediale orbitofrontale gebieden klinischer effectiever is en minder ongewenste bijeffecten heeft. In de loop der jaren werd methode dus nauwkeuriger en gaandeweg leerde men welke delen men wel en welke delen men niet moest beschadigen. Uiteindelijk werden er gaatjes geboord en kleine delen van hersenen verwijdert waarvan men zeker wist dat het effectief was.

Frontale lobotomie is als pijnbestrijdingsmethode ook bij niet-psychiatrische patiënten uitgevoerd. De pijn, die voor de operatie permanent het leven van de patiënt beheerste is na de operatie niet meer als hinderlijk ervaren.

Voorts was er bij deze groep patiënten sprake van een hoge mate van emotionele vervlakking. Bij terminale patiënten verdwenen de zorgen over de dood en bij paraplegische patienten verdwenen angst, depressie, verdriet en de behoefte aan copingmechnismen.

Kortom, na een lobotomie ziet de wereld er niet anders uit maar leid niet meer tot emoties. Voor zover de methode effectief is moge duidelijk zijn dat het ten koste is gegaan van vele psychiatrische patiënten die tot kasplantjes werden gedegradeerd. Ze waren wel rustig, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Bovendien zijn er zat voorbeelden van mensen die niet wilden maar toch geopereerd werden.

In 1960 word de methode als mensonwaardig bestempeld en niet meer uitgevoerd. Uiteindelijk zijn er bijna 50.000 mensen behandeld waaronder een paar hele beroemde zoals de zus van John F Kennedy.

Dit was tevens de beroemdste flater van Freeman want het gevolg was dat ze nog jarenlang volledige zorg nodig had voor ze in januari 2005 overleed. Ook Rose Williams, de zuster van Tennesee Wiliams kreeg een lobotomie en was ook voor het leven gehandicapt.

Freeman voerde zijn laatste lobotomie uit in 1967 als laatste operatie van 3439 stuks. Het was wederom een fatale ingreep en de patiënt bloedde dood op de operatietafel. Er zijn nooit goede onderzoeken gedaan en geen goede records bijgehouden dus het is niet of nauwelijks bekend wat nu wel en niet het effect is geweest.

Dat de wetenschap er iets van heeft geleerd moge duidelijk zijn, maar de prijs was hoog en de methode bruut en onmenselijk. Desondanks bleven de ziekenhuizen nog tot de zestiger jaren de operatie aanbieden omdat een kasplantje nu eenmaal makkelijker te verzorgen is dan een furieuze continue door het lint gaande patiënt.

Volgens de Washington Post worden er tegenwoordig nog ongeveer 20 hersenoperaties per jaar gedaan bij psychiatrische patiënten maar dan geen lobotomie.

Er is geen geld voor onderzoek voor dit werkvlak. Dat is de verdienste van Freeman die er voor gezorgd heeft dat deze vorm van behandeling volledig in het verdomhoekje zit. Kortom, voordat er weer geld komt voor dit soort behandeling met de geest van Freeman eerst grondig worden “gelobotimiseerd”

Overigens is er wel een nieuw soort van hersenoperaties. Hierbij word echter iets toegevoegd: een soort pacemaker die bepaalde hersendelen stimuleerd. Vooral bij patienten met Parikinson of ernstige therapieresistente depressiviteit schijnt deze nieuwe methodiek spectaculaire resultaten te hebben.

Maar gesneden word er gelukkig niet meer.

Deze site gebruik geen cookies, trackers of andere spyware. Daarom hoeft u ook nergens mee akkoord te gaan of iets te weigeren. Wij staan voor een puur en schoon internet waarbij u veilig en onbekommerd kunt surfen op het World Wide Web. Ook deelnemen? Zie een Vrij Internet. Wij wensen u veel leesplezier: iGer & NetPerk.